 |
Józef HawlickiDziedzina: Matematyka Data urodzenia: 12/03/1906 Miejsce urodzenia: Chotylub Powiat: lubaczowski Data śmierci: 09/08/1999 Miejsce śmierci: Przemyśl |
Życiorys
Dyscyplina: matematyka. Specjalność: nauczanie matematyki.
Urodził się 12 marca 1906 r. w Chotylubiu w powiecie lubaczowskim w rodzinie inteligenckiej, Maksymiliana i Anny z domu Ożóg (oboje rodzice byli nauczycielami). Jego siostra Jadwiga i szwagier Roman Sułkowski byli także nauczycielami. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Strzyżowie, którą ukończył w czerwcu 1917 r., następnie do Prywatnego Gimnazjum Realnego w Strzyżowie w latach 1917/18–1920/21 i od r. szk. 1921/22 do II Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie 11 czerwca 1924 r. zdał maturę. W latach 1924/25–1926/27 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Studia te przerwał z powodów zdrowotnych i podjął pracę jako prywatny korepetytor. W r. szk. 1929/30 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Rawie Ruskiej, po czym od 1 września 1930 r. rozpoczął naukę w Państwowym Pedagogium im. Henryka Rowida w Krakowie na kierunku matematyka, gdzie 10 czerwca 1932 r. uzyskał dyplom nauczyciela szkół powszechnych. Egzamin z matematyki złożył przed Komisją Egzaminacyjną przy Instytucie Pedagogicznym w Katowicach.
Przed II wojną światową, a także podczas okupacji pracował w wielu szkołach podstawowych. I tak: 15 lutego–15 sierpnia 1933 w Szkole Podstawowej w Stobiernej Krzywej koło Sokołowa Małopolskiego, 16 sierpnia 1933–30 czerwca 1934 w 3-klasowej szkole podstawowej w Publicznej Szkole Powszechnej im. św. Jana Kantego w Wysokiej Strzyżowskiej, 1 lipca 1934–31 października 1938 w 7-klasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Strzyżowie, 1 listopada 1938 do 29 lutego 1940 w 7-klasowej Publicznej Szkole Powszechnej Męskiej im. Adama Mickiewicza w Rzeszowie, 1 marca 1940–31 stycznia 1941 w Szkole Podstawowej w Tropii, 1 lutego–14 lutego 1941 w Szkole Podstawowej w Krasnem, 15 lutego–19 lutego 1941 w Szkole Podstawowej w Grodzisku, 20 lutego–30 listopada 1941 w Szkole Podstawowej w Gliniku Charzewskim, 1 grudnia 1941–31 sierpnia 1950 p.o. kierownika w Szkole Podstawowej nr 1 w Wysokiej Strzyżowskiej.
1 kwietnia 1948 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w Strzyżowie poślubił Helenę Dziedziuk z domu Dziadek.
W czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu. Był członkiem Armii Krajowej. W okresie 1 września 1950–31 sierpnia 1959 był nauczycielem w Liceum Pedagogicznym w Przemyślu. W dniach 31 września–3 października 1955 r. poddał się uproszczonemu egzaminowi państwowemu na nauczyciela szkół średnich i zakładów kształcenia nauczycieli w zakresie matematyki, zdając go bardzo dobrze przed Komisją Egzaminacyjną przy WSP w Stalinogrodzie (Katowicach). W okresie 1959/60 p.o. dyrektora, a potem nauczyciel w I LO im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu. Przebywał na urlopie od 1 września do 31 grudnia 1962 r. ze względu na pisanie podręcznika z matematyki dla Państwowych Zakładów Wydawnictw Szkolnych. Od 1 września 1963 r. wykładowca w Studium Nauczycielskim w Przemyślu, gdzie pracował do 31 sierpnia 1966 r., kiedy to przeszedł na emeryturę. Po przejściu na emeryturę współpracował przez kilkanaście lat z Zaocznym Studium Nauczycielskim, wykładając na kierunku nauczania początkowego.
Z wielką pasją i zaangażowaniem zajmował się nauczaniem początkowym matematyki. Wyznawał i lansował pogląd, że rozwój ucznia zależy przede wszystkim od wiedzy i umiejętności zdobytych w szkole podstawowej, zwłaszcza w pierwszych latach nauczania. Aby ułatwić uczniom zrozumienie materiału, dużo czasu przeznaczał na tworzenie i wykorzystywanie w nauczaniu pomocy naukowych, co – przy ówczesnym pamięciowym sposobie nauczania – należało do rzadkości. Duży nacisk kładł także na rozwiązywanie zadań tekstowych, a także samodzielne układanie zadań przez uczniów. Prowadził często lekcje pokazowe dla nauczycieli z innych szkół. Władysława Grabarczyk w nr 3(15) Matematyki (1951) tak pisze o Józefie Hawlickim: Trzeba podziwiać, jak po mistrzowsku kol. Hawlicki wczuł się w sposób myślenia tych dzieci i jak pięknie ukształtował ich myślenie matematyczne. (…) Doświadczenia przeprowadzone przez kol. Hawlickiego wykazują, że możliwości rozwoju umysłowego dzieci są ogromne. Natomiast dyrektor I LO w Przemyślu, mgr Maria Cais, tak pisała 3 lipca 1962 r. o swoich spostrzeżeniach z jego lekcji: Jak zwykle lekcja przemyślana, celowa od strony rzeczowej i metodycznej. Poza znanymi walorami należałoby podkreślić troskę o wyrobienie u ucznia metody pracy umysłowej.
Obok pracy zawodowej dużą część swego czasu poświęcał pracy społecznej na polu nauczania matematyki i kształcenia nauczycieli. Wykładał na kursach wakacyjnych i konferencjach dla nauczycieli. W latach 50. ubiegłego stulecia wystąpił z ogólnopolskim apelem w sprawie wykonania własnymi siłami pomocy naukowych do różnych przedmiotów. Apel ten spotkał się z żywym odzewem ze strony nauczycieli. Wkrótce w Warszawie odbył się zjazd około 300 nauczycieli zajmujących się samodzielnym wykonywaniem pomocy szkolnych. Akcja ta była nazwana „ruchem hawlicczaków”. Uczestniczył w szeregu konferencjach, np. 29 września 1951 r. był na konferencji w Warszawie zorganizowanej przez Państwowy Ośrodek Oświatowy Prac Programowych i Badań Pedagogicznych nt. metodyki nauczania arytmetyki w kl. I.
Swoje doświadczenia i przemyślenia zawarł w licznych publikacjach. Był autorem 10 książek i około 200 artykułów. Publikował głównie w „Życiu Szkoły”, „Rodzinie i Szkole”, „Głosie Nauczycielskim”, „Nowej Szkole”. Niektóre z jego książek mają po dwa lub trzy wydania, co świadczy o ich poczytności, a jedna – Z doświadczeń nauczyciela arytmetyki w klasach I – została odznaczona I nagrodą w Konkursie Instytutu Pedagogiki. Dwa jego artykuły, opublikowane w czasopiśmie „Nowa Szkoła" w latach 1962 i 1963, otrzymały pierwsze nagrody w konkursie. Był siedmiokrotnym laureatem Konkursu Zadaniowego czasopisma dla nauczycieli „Matematyka” (1958, 1960, 1963, 1967, 1975, 1980, 1986). Od 1933 członek Związku Nauczycielstwa Polskiego, najpierw w Strzyżowie i Rzeszowie, a od 1944 r. w Przemyślu. Od 1953 r. członek kolegium redakcyjnego „Życia Szkoły” w Warszawie, od 1954 r. członek Wojewódzkiej Rady Narodowej w Przemyślu.
Za swą działalność był wielokrotnie nagradzany. Otrzymał m.in. Order Sztandaru Pracy II Klasy, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Złotą Odznakę ZNP oraz tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL. W 1986 roku Polskie Towarzystwo Matematyczne przyznało mu Nagrodę im. Samuela Dicksteina.
Interesował się także zielarstwem. Opublikował z tego zakresu szereg artykułów popularnych (w tym m.in. w „Życiu Przemyskim”, „Nowinach”, „Pograniczu”). Był wysportowany. Codziennie uprawiał intensywną gimnastykę. Uwielbiał długie wycieczki piesze, szczególnie po górach, podczas których zbierał zioła.
Całe swe długie życie poświęcił dziełu edukacji młodego pokolenia. Był prawdziwym entuzjastą tego dzieła, społecznikiem, wspaniałym pedagogiem i uzdolnionym matematykiem. Spadkobierca i kontynuator wielkich tradycji polskiej inteligencji. Pozostał na zawsze w pamięci swych uczniów, w pamięci tych wszystkich, którzy go osobiście lub poprzez jego działalność i twórczość znali.
Zmarł 9 sierpnia 1999 r. w Przemyślu. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Przemyślu.
Źródło:
Kalendarium wydarzeń
| Data | Rodzaj wydarzenia | Miejsce | Komentarz |
| 12/03/1906 | Urodzony(a) | Chotylub | |
| 06/1917 | Ukończenie szkoły podstawowej | Strzyżów | |
| 1924 | Ukończenie szkoły średniej | Rzeszów | |
| 1933–1950 | Praca | Rzeszów | Przed II wojną światową, a także podczas okupacji pracował w wielu szkołach podstawowych m.in. w Strzyżowie, Rzeszowie |
| 31/08/1966 | Przejście na emeryturę | ||
| 09/08/1999 | Zmarł(a) | Przemyśl |
Nagrody i odznaczenia
Publikacje