Jerzy Józef Tocki

Dyscyplina: matematyka. Specjalność: dydaktyka matematyki.

Urodził się 12 marca 1944 r. w Lesku, woj. rzeszowskie, w rodzinie robotniczej Franciszka i Zofii z domu Dobosz. W 1959 r. ukończył szkołę podstawową w Lesku. W latach 1959–1963 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Lesku. Po ukończeniu liceum kształcił się na kierunku matematyka z fizyką w Studium Nauczycielskim w Rzeszowie (1963–1965). Studiował zaocznie matematykę na Wydziale Matematyki, Fizyki i Wychowania Technicznego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, którą ukończył 26 czerwca 1970 r. Stopień magistra matematyki uzyskał na podstawie pracy Funkcje o części rzeczywistej dodatniej, przygotowanej pod opieką merytoryczną dr Wandy Ottenbreit.

Od 15 sierpnia 1965 r. do 31 sierpnia 1972 r. był zatrudniony w charakterze nauczyciela matematyki w Technikum Hodowlanym w Hańczowej, powiat Gorlice, woj. rzeszowskie. Z dniem 1 września 1972 r. podjął pracę w Technikum Drzewnym oraz Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lesku (później Zespół Szkół Drzewnych, od 1 września 2002 r. Leskie Centrum Kształcenia Ustawicznego), jako nauczyciel matematyki, pełniąc funkcję zastępcy dyrektora (1972–1973), później dyrektora tej placówki do 31 sierpnia 1975 r.

W latach 1973–1977 był słuchaczem Studium Doktoranckiego Dydaktyki Matematyki na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Technicznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Pracę zawodową w charakterze nauczyciela akademickiego rozpoczął 1 września 1975 r. w Katedrze Matematyki Wydziału Matematyki i Fizyki WSP w Rzeszowie jako starszy asystent.

Stopień doktora nauk matematycznych w zakresie dydaktyki matematyki uzyskał 24 października 1984 r. na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Technicznym WSP w Krakowie na podstawie rozprawy Kształcenie geometryczne na studiach matematycznych przygotowujących nauczycieli, której promotorem był doc. dr Stanisław  S e r a f i n  z WSP w Krakowie.

W latach 1984–1994 pracował w Instytucie Matematyki WSP w Rzeszowie na stanowisku adiunkta.

Od 16 października do 8 listopada 1987 r. przebywał na stażu naukowym w Katedrze Geometrii, Topologii i Metodyki Nauczania Matematyki Białoruskiego Uniwersytetu Pańswowego w Mińsku pod opieką naukową prof. N.W. M e t e l s k i e g o. W okresie 20 września – 11 listopada 1989 r. był stażystą w Moskiewskim Państwowym Instytucie Pedagogicznym im. W.I. Lenina, którego opiekunem naukowym był prof. W.A. G u s i e w (zob. także: Сотникова Т.А., Утеева Р.А. (2012):  Научно- педагогическая  деятельность В. А. Гусева (к 70 - летию со дня рождения). Геометрия и геометрическое образование. Издательство ТГУ, Тольятти  2012, с. 5 – 31). 

Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki (ze specjalnością dydaktyka matematyki) uzyskał 19 listopada 1993 r. na Wydziale Matematycznym Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. W.I. Lenina na podstawie rozprawy Dydaktyczne podstawy lokalno-dedukcyjnego nauczania geometrii w szkołach średnich (z uwzględnieniem specyfiki Polski). Stopień ten został  zatwierdzony w Polsce przez Ministerstwo Edukacji Narodowej 28 grudnia 1993 r. 

Od 1994 r. był zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego WSP w Rzeszowie, a od 2001 r. na stanowisku profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Rzeszowskiego.

W latach 1994–2006 kierował Zakładem Dydaktyki Matematyki Instytutu Matematyki WSP w Rzeszowie (od 2001 Uniwersytetu Rzeszowskiego). Od 1999 r. pełnił funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego WSP w Rzeszowie (od 2001 funkcję dziekana Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Rzeszowskiego).

W ramach pracy naukowej zajmował się dydaktyką matematyki, w szczególności nauczaniem geometrii w szkole średniej oraz kształceniem nauczycieli matematyki. Interesował się głównie metodami podejścia do nauczania matematyki w oparciu o tzw. dedukcję lokalną. Wskazał na praktyczne zalety takiego podejścia oraz wady dedukcji globalnej. Podał też pewne propozycje dydaktyczne do nauczania matematyki w szkole średniej, jak też do kształcenia nauczycieli matematyki.

Jest autorem lub współautorem ponad 50 różnych opracowań, w tym  dwie monografie dotyczące odpowiednio dedukcji lokalnej w nauczania geometrii w szkole średniej oraz struktury procesu kształcenia matematycznego, skrypt z zakresu podstaw matematyki dla ekonomistów, kilkanaście artykułów naukowych opublikowanych  w czasopismach matematyczno-dydaktycznych, rozdziały w pozycjach zwartych, materiały konferencyjne i broszury dydaktyczne, raporty naukowo-badawcze wykonane w ramach różnych resortowych tematów badawczych oraz wywiady udzielone dla prasy.

Uczestniczył czynnie w wielu konferencjach naukowych w kraju lub za granicą, związanych z nauczaniem matematyki. Od 1992 r. był współorganizatorem 12 edycji Środowiskowej Konferencji Matematycznej (od 2002 r. Środowiskowej Konferencji Matematyczno-Informatycznej).

Posiadał wieloletnie doświadczenie dydaktyczne uzyskane dzięki pracy w szkole średniej, uczelni, opiekę nad praktykami pedagogicznymi oraz promotorstwo wielu prac magisterskich z matematyki lub dydaktyki matematyki. Starał się być zawsze blisko młodzieży tak akademickiej, jak i szkolnej. Świadczą o tym chociażby bardzo ciepłe opinie jego uczniów i studentów.

Należał do ścisłego grona organizatorów Uniwersytetu Rzeszowskiego. Przyczynił się istotnie do powołania Zamiejscowego Wydziału Biotechnologii w Weryni, Wydziału Biologiczno-Rolniczego w Zalesiu oraz pozyskania szeregu pracowników samodzielnych dla potrzeb trzech instytutów Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego. Wniósł wielki wkład przy opracowywaniu Statutu Uniwersytetu Rzeszowskiego. Był cenionym dydaktykiem i wychowawcą młodzieży szkolnej i akademickiej. Prowadził wykłady z dydaktyki matematyki, algebry, topologii, geometrii, logiki i teorii mnogości oraz seminaria dyplomowe. Wiele czasu poświęcał pracy społecznej i organizacyjnej na rzecz uczelni i środowiska. W ostatnim okresie życia był niezwykle zaangażowany w powołanie na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym kierunku informatyka.

Prowadził zajęcia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie oraz Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Tarnobrzegu.

Od 1980 r. był członkiem Oddziału Rzeszowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Był też bardzo aktywnym członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego (od 1965) oraz organizatorem ZNP w WSP w Rzeszowie.

Za działalność naukową, dydaktyczną, wychowawczą, organizacyjną i społeczną został wyróżniony Złotym Krzyżem Zasługi (1986), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2006) oraz wieloma nagrodami rektora WSP w Rzeszowie. Ponadto za zasługi położone dla rozwoju województw rzeszowskiego i krośnieńskiego został uhonorowany Odznaką Zasłużony dla województwa rzeszowskiego (1986) oraz Odznaką Honorową Za zasługi dla województwa krośnieńskiego (1989). Poświęcił niemal całe swoje życie dydaktyce matematyki. W tym, co osiągnęła dydaktyka, jest i jego cząstka.

Był osobą ogólnie lubianą zarówno przez współpracowników, uczniów, jak i studentów. Oprócz matematyki interesował się historią, lotnictwem, filozofią i kosmologią.

Zmarł nagle 11 listopada 2006 r. w Rzeszowie. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Rzeszowie-Wilkowyi.

Źródło:

1. Bibliografia publikacji pracowników Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie za lata 1992–1996, Opracowanie: S. Mach i K. Serwatko, Wyd. WSP, Rzeszów 1998. 
2. Słownik biograficzny profesorów Uniwersytetu Rzeszowskiego 2001–2006 (pod red. W. Bonusiaka), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2006, s. 144-145.
3. Gazeta Uniwersytecka, Nr 8/2006(43), s. 3, s. 4.
4. A. Rząsa: Jerzy Tocki (1944–2006), Nadwisłocze. Mielecko-Podkarpacki Kwartalnik Społeczno-Kulturalny, Nr 4(13), 2006, s.37.
5. Z. Suraj, S. Domoradzki: Jerzy Józef Tocki (1944–2006), Scientific Bulletin of Chełm. Section of Mathematics and Computer Science, No. 1/2007, pp. 153-166.
6. Dokumentacja archiwalna Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Kilka pamiątkowych zdjęć prof. Jerzego J. Tockiego

Na zdjęciu od lewej: mgr E. Kycia, mgr J. Rzeczyca, prof. J. Tocki, mgr G. Strzelecka. VI Środowiskowa Konferencja Matematyczna, Krynica, 1999.

Na zdjęciu od lewej stoją: prof. J. Stankiewicz, prof. J. Tocki, prof. D. Partyka; siedzą: dr A. Szpila, dr K. Wilczek, mgr G. Strzelecka. VII Środowiskowa Konferencja Matematyczno-Informatyczna, Iwonicz-Zdrój, 2000.

Na zdjęciu od lewej: prof. J. Tocki, prof. J. Stankiewicz, prof. D. Partyka, prof. Z. Suraj. X Środowiskowa Konferencja Matematyczno-Informatyczna, Korytnica, 2004.

Profesor Jerzy Tocki za działalność naukową, dydaktyczną, wychowawczą, organizacyjną i społeczną został wyróżniony:

• Złotym Krzyżem Zasługi (1986),
• Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000),
• Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2006)  
• wieloma nagrodami rektora WSP w Rzeszowie.

Ponadto za zasługi położone dla rozwoju województw rzeszowskiego i krośnieńskiego został uhonorowany:

• Odznaką Zasłużony dla województwa rzeszowskiego (1986)
• Odznaką Honorową Za zasługi dla województwa krośnieńskiego (1989).

A. Monografie

1. Dedukcja lokalna w nauczaniu geometrii w szkole średniej. Problemy i propozycje, Wyd. WSP, Rzeszów 1992, 209 s.
2. Struktura procesu kształcenia matematycznego, cz. 1, Wyd. WSP, Rzeszów 2000, 345 s.

B. Skrypty akademickie

1. Podstawy matematyki dla ekonomistów, Wyd. PWSZ w Tarnobrzegu, Tarnobrzeg 2005.

C. Artykuły naukowe

1. Jak widzę przyszły podręcznik matematyki, Rocznik Nauk.-Dydakt. WSP Rzeszów z. 32 Mat. (1977) z.4, s. 107-114.
2. Zarys koncepcji 2-letniej szkoły specjalizacji kierunkowej, Rocznik Nauk.-Dydakt. WSP Rzeszów z. 32 Mat. (1977) z.4, s. 115-122.
3. Kształcenie geometryczne na studiach matematycznych przygotowujących nauczycieli (sprawozdanie z badań ankietowych), Rocznik Nauk.-Dydakt. WSP Rzeszów z. 62 Mat. 1985 z. 7, s. 209-241.
4. O poglądach Józefa Czecha, Matematyka 4 (1988), s. 225-228.
5. Nekotorye problemy modernizacji obrazovanija učitelej matematiki v Pol'še, Matematika v škole (1990), nr 6, s. 71.
6. Prikladna sprjamovanist' škil'nogo kursu geometrii, Metodika vikladanija matematiki i fiziki: Respublikans'kij naukovometodičnij sbirnik, Vipusk 7, Kiiv 1991, s. 5-9 [wspólnie z L.P. Dutko, M.T.W. Javorskij].
7. Metodičeskie osnowy lokal'no deduktivnogo obučenija geometrii v srednich školach (Matematyka učetom specyfiki Pol'ši), Izdatel'stwo Pedagogičeskogo Universiteta, Moskva 1993, 33 s.
8. Lokalnaja aksiomatizacija i dedukcija v obučenii geometrii v średnich školach Pol'ši, Matematyka v Škole (1993), nr 3, s. 72-75. Także: [w:] Meždunarodnaja konferencija „Podgotovka prepodavatelja matematiki i informatiki”, Moskwa 1994, s. 20-21.
9. O możliwości wykorzystania pewnej koncepcji typu umysłu w dydaktyce matematyki, Zesz. Nauk. PRzesz. Mat 1995 z. 17, s. 105-114.
10. Przyswajanie wiedzy matematycznej przez studentów, przyszłych nauczycieli matematyki, na podstawie przeprowadzonych badań w zakresie wybranych przedmiotów kierunkowych, Zesz. Nauk. WSP Rzeszów nr 15 Mat. (1995) z. 3, s. 7-19 [wspólnie z A. Pardałą, A. Dąbrowską, M. Lorensem, S. Midurą].
11. Propozycja sposobu badania poziomu znajomości podstawowych wiadomości matematycznych przez studentów kończących studia matematyczne o specjalności nauczycielskiej, Zesz. Nauk. WSP Rzeszów nr 15 Mat. (1995) z. 3, s. 21-26. [wspólnie z A. Pardałą].
12. Uwagi o myśleniu intuicyjnym w nauczaniu geometrii, Zesz. Nauk. WSP Rzeszów nr 15 Mat. (1995) z. 3, s. 89-103.
13. Czynnościowe definiowanie pojęć matematycznych, Zesz. Nauk. Politech. Rzeszowskiej Mat. 23 (1999), s. 61-70.
14. Trudności semiotyczne w stawianiu pytań w nauczaniu matematyki, [w:] Stud. Mat. Akademii Świętokrzyskiej, t. 9, Kielce 2002.
15. Przygotowanie do uczenia geometrii na poziomie wczesnoszkolnym, [w:] Stud. Mat. Akademii Świętokrzyskiej, t. 10, Kielce 2003, s. 163-176 [wspólnie z E. Swobodą].
16. The systematical construction of aims in mathematical education, [w:] Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, Studia Mathematica III (2003).
17. Modelowanie dedukcyjnego i abdukcyjnego rozwiązywania zadań matematycznych, Scientific Bulletin of Chełm 2 (2006), s. 229-240.
18. Uogólnienie i specjalizacja w matematyce i jej nauczaniu, Scientific Bulletin of Chełm 2 (2006), s. 241-248.

D. Rozdziały w pozycjach zwartych

1. Označenija matematičnich ponjat' jak sistema piznaval'nich dij, [w:] Uroki matematiki s'ogodni i zavtra, Drogobič 1989, s. 20-21.
2. Podstawowe własności podręczników dla kl. V i VI, [w:] Konstruowanie podręczników szkolnych do nauczania matematyki (red. T. Zimny), Częstochowa 1994, s. 32-39.
3. Osnovnye principy postroenija sistemy obrazowanija učitelej matematiki, [w:] Meždunarodnaja konferencija  „Podgotovka prepodavatelja matematiki i informatiki”, cz. 2, Moskva 1994, s. 66-67. 
4. Kierunki postulowanych zmian w systemie kształcenia nauczycieli, [w:] Oświata w nowej rzeczywistości (red. A. Zając), Przemyśl 1995, s. 157-161.
5. Композиция функций как соединение « автоматовť, [w:] Problemy przygotowania nauczyciela matematyki w uczelni pedagogicznej, Uniwersytet Duszanbe 1995.
6. O humanizacji kształcenia nie tylko nauczycieli matematyki, [w:] W poszukiwaniu modelu oświaty w okresie przemian, t. 1 (red. A. Zając), Przemyśl 1996, s. 187-196.
7. Konstrukcja systemu heurystycznych metod rozwiązywania zadań matematycznych - szkic propozycji, [w]: Interakcja teorii i praktyki w nauczaniu matematyki, (red.), Wyd. WSP, Rzeszów 1997, s. 61-88.
8. Podstawy korelacji nauczania matematyki i fizyki w szkole, [w:] Interakcja teorii i praktyki w nauczaniu matematyki, Wyd. WSP, Rzeszów 1997, s. 207-218 [wspólnie z L.P. Dutko]
9. Tendencje zmian w poziomie opanowania wiedzy matematycznej przez uczniów szkół podstawowych, [w:] O przemianach w edukacji, t. 2 (red. T. Lewowicki, A. Zając), Rzeszów 1998, s. 241-246.
10. Geometry in the Polish school: present state and perspectives, [w]: C. Mamama, V. Villani (Eds.), Perspectives on the Teaching of Geometry for the 21st Century. New ICMI Study Series, vol. 5, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht 1998, s. 252-254 [wspólnie z S. Turnauem].
11. Zasady a etapy lokalni axiomatizace a dedukce ve vyucovani geometrii na SS, [w:] Dva dny s didaktikou matematiky 2000, Univerzita Karlova v Praze, Praha 2000, s. 22-24. 
12. Indukcja i analogia w rozumowaniach, [w:] Uwarunkowania przedsiębiorczości (red. K. Jaremczuk), Wyd. PWSZ im. prof. S. Tarnowskiego w Tarnobrzegu, 2004, s. 288-297.
13. Heurystyczne metody przetwarzania informacji matematycznej, [w:] Uwarunkowania przedsiębiorczości, (red. K. Jaremczuk), Wyd. PWSZ im. prof. S. Tarnowskiego w Tarnobrzegu, 2006, s. 421-431.
14. Nauczanie matematyki czy edukacja matematyczna?, [w:] Kształcenie matematyczne: tendencje, badania, propozycje dydaktyczne, Akademia Świętokrzyska, Kielce 2007, s. 29-36.

E. Materiały konferencyjne

1. Dostrzeganie problemów geometrycznych przez uczniów szkół średnich, [w:] Proceedings of the Fifth Environmental Mathematical Conference, Wyd. KUL, Lublin 1998/1999, s. 293-305.[wspólnie z D. Dejniak].
2. Psychologiczny model przebiegu procesu przetwarzania informacji w nauczaniu matematyki, [w]: Proceedings of the Fifth Environmental Mathematical Conference, Wyd. KUL, Lublin 1998/1999, s. 279-287.
3. Edukacja matematyczna - ciągłość i zmiany, Edukacja jutra, Wyd. Menos, Częstochowa 2002. 
4. How to prepare the perspective teachers to teaching mathematics - some remarks, [w:] The Second International Conference on Didactics of Mathematics, University of Creta, 2002 [wspólnie z E. Swobodą].
5. Klasyfikacja heurystyk rozwiązywania zadań matematycznych, [w:] Materiały konferencyjne XVI Szkoły Dydaktyków Matematyki, Łódź 2002.
6. O nową koncepcję kształcenia matematycznego, Edukacja jutra, Wrocław 2003. 
7. O nauczaniu geometrii w kształceniu zintegrowanym, Edukacja jutra - Education of the tomorrow - Bildung von Morgen, Wrocław 2004.
8. O potrzebie zmiany w nauczaniu geometrii małych dzieci, [w:] Edukacja jutra, WNT, Wrocław 2004, 187-193 [wspólnie z E. Swobodą].

F. Prace redakcyjne

1. Interakcja teorii i praktyki w nauczaniu matematyki: Materiały z konferencji naukowej (redakcja naukowa i wprowadzenie), Wyd. WSP, Rzeszów 1997, 299 s.
2. Proceedings of the Fifth Environmental Matematical Conference, Rzeszów-Lublin-Lesko 1998 (red. J. Zając, B. Fałda, D. Partyka, J. Stankiewicz, J. Tocki), Wyd. KUL, Lublin 1999, 305 s.

G. Materiały dydaktyczne i raporty badawcze

1. O szkolnej geometrii topologicznie, [w:] Materiały do studiowania dydaktyki matematyki (red. T. Rumaka), Rzeszów 1978, s. 61-104.
2. Układ współrzędnych w nauczaniu matematyki w liceum ogólnokształcącym, Wyd. WSP, Rzeszów 1980, 39 s.
3. Badania pilotażowe skuteczności kształcenia nauczycieli na studiach matematycznych na przykładzie WSP w Rzeszowie, Bydgoszcz 1987, 24 s. (Resortowy Program Badań Podstawowych III.30. gr. tem. V.1: Diagnoza skuteczności kształcenia nauczycieli na studiach matematycznych) [wspólnie z A. Pardałą]. 
4. Realizacja wybranych przedmiotów matematycznych i ich przyswajanie przez studentów kończących studia matematyczne a skuteczność kształcenia nauczycieli matematyki, Bydgoszcz 1988, 63 s. (Resortowy Program Badań Podstawowych III.30. gr. tem. V.1: Diagnoza skuteczności kształcenia nauczycieli na studiach matematycznych) [wspólnie z A. Pardałą, A. Dąbrowską, M. Lorensem, S. Midurą].
5. Z badań nad skutecznością kształcenia matematycznego studentów matematyki, Bydgoszcz 1989, 50 s. (Resortowy Program Badań Podstawowych III.30. gr. tem. V.1: Diagnoza skuteczności kształcenia nauczycieli na studiach matematycznych) [wspólnie z A. Pardałą., A. Dąbrowską, M. Lorensem, S. Midurą].
6. Lokalne budowanie geometrii w szkole średniej, Inst. Mat. WSP, Rzeszów, 1993, 44 s.

H. Publicystyka

1. Widziałem szturm na "Biały Dom" w Moskwie. Relację spisał i opracował Antoni Adamski, Nowiny 1994, nr 6, s. 6.

I. Wywiady

1. Nasi uczeni są dobrzy: rozmowa z dr. hab. J. Tockim, profesorem rzeszowskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, dziekanem-elektem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, rozmowę przeprowadziła Iwona Mazepa, Nowiny 1999, nr 132, s. 9.

Opracował: Zbigniew Suraj